Idara ya Usalama wa Taifa (TISS) ni chombo cha kijasusi cha serikali ya Tanzania chenye jukumu la ukusanyaji wa taarifa, kupambana na ugaidi, uhalifu wa kiuchumi, ujasusi wa kigeni, na vitisho vingine vinavyoweza kuhatarisha amani ya taifa. Ingawa taarifa rasmi kuhusu muundo wake haziwazi wazi hadharani, kuna makadirio ya vyeo vilivyopo kutoka ngazi za chini hadi juu.
Vyeo vya Idara ya Usalama wa Taifa
TISS ina mfumo wa ngazi za vyeo ambazo zinaendana na usiri wa taasisi yake, likiwa na muundo wa kawaida kama ifuatavyo:
1. Msaidizi wa Usalama (Security Assistant / Field Informant)
– Kazi: ukusanyaji wa taarifa kwenye maeneo ya mashinani, ufuatiliaji.
– Njia ya ajira: mara nyingi kwa mkataba au uteuzi wa muda.
2. Afisa Msaidizi wa Usalama (Assistant Security Officer)
– Baada ya mafunzo rasmi ya TISS.
– Kazi: kuchambua taarifa, kuandaa ripoti, kusaidia maafisa wakuu.
3. Afisa Usalama (Security Officer)
– Kazi za upelelezi, operesheni maalum, na uchunguzi wa hali ya juu.
4. Afisa Mkuu wa Usalama (Senior Security Officer)
– Kazi: kutunza timu za upelelezi, kuratibu mawasiliano na vyombo vingine, kusimamia taarifa nyeti.
5. Naibu Mkurugenzi wa Upelelezi (Deputy Director of Intelligence Operations)
– Kiongozi wa kanda/mikoa, anayeshughulikia shughuli za uchambuzi wa ndani na nje.
6. Mkurugenzi wa Operesheni za Kiintelijensia (Director of Intelligence Operations)
– Anaendesha operesheni zote za kiintelijensia na kuripoti kwa Mkurugenzi Mkuu.
7. Naibu Mkurugenzi Mkuu (Deputy Director General – DDG)
– Msaidizi wa karibu wa Mkurugenzi Mkuu, anasimamia sera za ndani na mikakati ya TISS.
8. Mkurugenzi Mkuu wa Usalama wa Taifa (Director General – DG)
– Kiongozi wa juu kabisa wa TISS; anateuliwa na Rais na huripoti moja kwa moja kwake.
Umuhimu wa Vyeo vya TISS katika Usalama wa Taifa
Kila cheo kina majukumu yaliyobainishwa ili kuhakikisha utendaji bora wa usalama wa taifa:
-
Ngazi za chini (kama Msaidizi wa Usalama) zinahusika sana kukusanya taarifa mashinani na kusaidia operesheni.
-
Ngazi za kati (vile vya upelelezi na uongozi wa timu) hufanya usimamizi wa taarifa na ushirikiano na vyombo vingine.
-
Ngazi za juu (naibu mkurugenzi na mkurugenzi mkuu) zinahakikisha utekelezaji wa mikakati ya kitaifa na uwajibikaji kwa Rais pamoja na serikali
Mabadiliko ya Kimuundo
Katika mwaka 2023, Bunge la Tanzania liliapisha marekebisho ya Sheria ya TISS ambayo yawezesha idara hiyo kutegemea Rais moja kwa moja badala ya Wizara, pamoja na upangaji rasmi wa orodha ya viongozi waliowekwa kulindwa na kuongeza wanasheria wakuu wa Tanzania na Zanzibar kwenye orodha hiyo
Mfumo wa vyeo vya Idara ya Usalama wa Taifa unahakikisha kwamba shughuli za kiintelijensia nchini Tanzania zinaendeshwa kwa nidhamu, uangalifu, na ufanisi wa hali ya juu. Kutokana na siri na utekelezaji wa majukumu nyeti, makadirio haya ni muhimu kueleweka na wananchi wanaopenda kujua kuhusu muundo wa ndani wa TISS.