Ujauzito ni kipindi cha furaha na mabadiliko makubwa kwa mwanamke. Ili kuhakikisha ujauzito salama na mtoto afike salama, ni muhimu kufuata miongozo mahususi ya kiafya. Katika makala hii, tutajadili vitu vya kuzingatia wakati wa ujauzito kulingana na maelekezo ya vyanzo vya kisasa vya Tanzania kama vile Wizara ya Afya na Huduma za Jamii na kurasa za UNICEF Tanzania.
Ufuatiliaji wa Kliniki na Uchunguzi wa Maradhi
Uchunguzi wa mara kwa mara kwenye vituo vya afya ni msingi wa ujauzito salama. Kwa mujibu wa Wizara ya Afya Tanzania, mama wajawazito wanapaswa kufanya uchunguzi wa angalau mara nne (4) kabla ya kujifungua. Hizi ni pamoja na:
-
Kupima shinikizo la damu kuepuka tatizo la preeclampsia.
-
Kupima damu kuchunguza upungufu wa hemoglobin na virusi kama VVU na Hepatitis B.
-
Kupima mimba kwa ultrasonography kufuatilia ukuaji wa mtoto.
Lishe Bora na Vitamini Muhimu
Lishe yenye virutubishi husaidia kukuza mtoto na kudumisha nguvu za mama. Vyanzo vya Afya vya Tanzania vyanakusisitiza:
-
Kula vyakula vilivyo na foliki, chuma, na kalsiamu kama mboga majani, samaki, na maziwa.
-
Kunyunyua vitamini za ziada kama vile folic acid na iron supplements kwa kupendekeza kwa daktari.
-
Kuepuka vyakula vya mboga mboga au vyenye sukari nyingi ili kuzuia gestetational diabetes.
Mazoezi na Ustawi wa Kimwili
Mazoezi ya hali ya hewa kama kutembea kwa kasi au yoga ya ujauzito yanaweza kusaidia:
-
Kupunguza maumivu ya mgongo na kudumisha uzito unaofaa.
-
Kuandaa mwili kwa kujifungua kwa kuimarisha misuli ya tumbo na kiuno.
-
Kuepuka mazoezi yenye nguvu au hatari ya kuanguka.
Kupumzika Kwa Kutosha na Ushawishi wa Akili
Mabadiliko ya homoni wakati wa ujauzito yanaweza kusababisha mhemko wa hisia. Tafadhali:
-
Lala saa 7-9 kila usiku kwa ajili ya ustawi wa mwili na akili.
-
Zungumza na mtaalamu wa afya ya akili kama una huzuni au wasiwasi unaoendelea.
-
Shiriki mawazo na familia au marafiki ili kupunguza mzigo wa kiakili.
Kuepuka Tabia Hatari
Baadhi ya tabia zinaweza kuathiri mimba na afya ya mama:
-
Kuvuta sigara au kunywa pombe: Inaongeza hatari ya kuzaliwa kwa mtoto mchanga au matatizo ya kiafya.
-
Kutumia dawa bila ushauri wa daktari: Baadhi ya dawa zinaweza kusababisha madhara kwa mtoto.
-
Kutojihami dhidi ya magonjwa ya sehemu za uzazi (STIs): Hii inaweza kueneza magonjwa kwa mtoto.
Maandalizi ya Kujifungua na Huduma za Kliniki
Kabla ya siku ya kujifungua, hakikisha:
-
Umechagua kituo cha kuzaliwa chenye vifaa vya kutosha.
-
Una mradi wa dharura kwa ajili ya safari hadi hospitali.
-
Umepata maelekezo kuhusu dalili za kujifungua kama maumivu ya kujaa na kuvuja maji.
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Q: Je, mimba ya muda gani inapaswa kuanza kufuatilia kliniki?
A: Pendekezo ni kuanza uchunguzi mara moja baada ya kugundua ujauzito au kabla ya wiki 12.
Q: Je, mazoezi ya ujauzito yanaweza kufanyika kila siku?
A: Ndiyo, lakini kwa muda wa dakika 30 na kuepuka mazoezi yenye nguvu.
Q: Ni vitamini zipi zinazopendekezwa Tanzania kwa wajawazito?
A: Folic acid, chuma, na calcium hupendekezwa na vituo vya afya vya serikali.
Q: Je, ujauzito unaweza kuendelea kama mama ana VVU?
A: Ndiyo, kwa kufuata maelekezo ya daktari na dawa za ARV, mama anaweza kuzaa mtoto mwenye afya.
