Jinsi Ya Kuangalia Deni TRA

Katika harakati za kulipa kodi kwa usahihi, wafanyabiashara na wananchi wengi nchini Tanzania wanahitaji kujua Jinsi Ya Kuangalia Deni TRA. Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA) imeanzisha mifumo ya kidijitali inayowezesha mtu binafsi au taasisi kuangalia deni lake la kodi kwa urahisi kupitia simu au kompyuta. Makala hii itaeleza hatua kwa hatua jinsi ya kufanya hivyo mwaka 2025, kwa kutumia vyanzo rasmi vya Serikali.

TRA ni Nini na Kwa Nini Inahusika na Madeni?

TRA ni Mamlaka ya Mapato Tanzania, chombo rasmi cha Serikali kinachokusanya kodi na kuhakikisha kwamba kila Mtanzania au taasisi inayostahili kulipa kodi inafanya hivyo kwa mujibu wa sheria. Madeni ya TRA yanaweza kujumuisha:

• Kodi ya Mapato (PAYE)

• Kodi ya Ongezeko la Thamani (VAT)

• Kodi ya Zuio (Withholding Tax)

• Kodi ya Majengo au Ardhi

Kujua Jinsi Ya Kuangalia Deni TRA ni hatua muhimu ya kuepuka faini, adhabu, au migogoro na Serikali.

Njia za Kuangalia Deni TRA kwa Mwaka 2025

1. Kupitia Mfumo wa TRA Online (Taxpayer Portal)

Hii ndiyo njia kuu rasmi na salama zaidi. Fuata hatua hizi:

1. Tembelea tovuti rasmi ya TRA: https://www.tra.go.tz

2. Bonyeza “Taxpayer Portal”.

3. Ingia kwa kutumia TIN Number na Nenosiri lako.

4. Nenda kwenye sehemu ya Statements or Tax Ledger.

5. Chagua aina ya deni (e.g. PAYE, VAT).

6. Mfumo utaonesha kiasi cha deni, tarehe ya mwisho ya kulipa, na adhabu (kama ipo).

2. Kupitia USSD (Kwa Simu Bila Mtandao)

TRA pia imeanzisha mfumo wa USSD kwa kutumia simu ya kawaida bila intaneti:

1. Piga 15200#

2. Chagua namba 4 – TRA

3. Chagua namba 2 – Angalia Deni

4. Ingiza TIN Number yako

5. Utapokea ujumbe mfupi (SMS) wa deni lako kwa wakati huo

3. Kupitia Aplikesheni ya TRA

Kwa wale wanaotumia Smartphone, unaweza kupakua TRA Mobile App kwenye Google Play Store au App Store. Ukishapakua:

• Jisajili kwa TIN yako

• Ingia kwenye akaunti

• Bonyeza “My Tax Accounts”

• Angalia taarifa za deni, ada, na malipo

Umuhimu wa Kuangalia Deni Mapema

Kufuatilia deni lako la kodi ni muhimu kwa sababu zifuatazo:

• Kuepuka faini au riba za kuchelewa kulipa

• Kukamilisha usajili wa zabuni au leseni za biashara

• Kujiandaa kifedha kulipa kodi stahiki

• Kujenga uaminifu na Serikali

Nini cha Kufanya Ukiona Kuna Makosa kwenye Deni?

Iwapo utaona deni ambalo hulitegemei, fanya yafuatayo:

• Tuma barua kwa TRA kupitia portal au email rasmi (eservices@tra.go.tz)

• Tembelea ofisi ya TRA iliyo karibu nawe

• Leta ushahidi kama risiti au cheti cha malipo

Vidokezo Muhimu vya Kuepuka Madeni ya Kodi

• Lipa kodi zako kwa wakati

• Hakikisha taarifa zako ziko sahihi kwenye mfumo wa TRA

• Tumia mashauri au ushauri wa mhasibu aliyesajiliwa

Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)

1. Je, ni lazima kuwa na akaunti ya TRA ili kuona deni?

Ndio, ili kuangalia deni kupitia mtandao au app, unahitaji kuwa na TIN na akaunti ya portal ya TRA.

2. Naweza kuona deni la mtu mwingine?

Hapana, taarifa za deni ni za siri na zinalindwa kwa mujibu wa sheria ya faragha.

3. Je, ni salama kutumia simu kuangalia deni?

Ndio, mfumo wa USSD ni salama na unatolewa na TRA kwa usimamizi wa serikali.

4. Je, TRA hurekebisha makosa ya deni?

Ndio, unaweza kuwasiliana nao rasmi ikiwa kuna hitilafu, na watapitia malipo yako.

5. Nifanye nini ikiwa siwezi kufikia akaunti yangu ya TRA?

Tembelea ofisi ya TRA au wasiliana nao kupitia simu 0800 750075 (bila malipo) kwa msaada wa kurejesha akaunti yako.