Njegere ni zao muhimu sana Tanzania, likiwa ni chanzo kikuu cha chakula na kipato kwa wakulima wengi. Katika mwongozo huu, tutachambua hatua kwa hatua jinsi ya kufanikisha kilimo cha njegere kwa kuzingatia mbinu za kisasa, ushauri wa wataalam, na vyanzo vya serikali ya Tanzania.
Uchaguzi wa Eneo la Kilimo cha Njegere
Eneo Linazolingana na Zao la Njegere
Kulingana na Wizara ya Kilimo Tanzania, njegere hukua vizuri katika maeneo yenye misimu miwili ya mvua (masika na vuli). Mikoa kama Manyara, Mbeya, na Ruvuma inafaa kwa sababu ya udongo wenye rutuba na halijoto ya kati (20-30°C).
Udongo na Uchambuzi wake
Udongo mwekundu au mwenye mchanganyiko wa mavuno (loamy) unaweza kukuza mazao bora. Chunguza pH ya udongo kuwa kati ya 5.5-7.0 kwa kutumia vifaa vya kupima vinavyopendekezwa na Mamlaka ya Udongo Tanzania (TSA).
Utayarishaji wa Udongo na Mbegu
Utayarishaji wa Udongo
-
Pangua udongo kwa kina cha cm 15-20 ili kuwezesha mizizi kushamiri.
-
Ongeza mbolea ya kikaboni (kama mboji) au kemikali kwa kufuata ushauri wa TAKILIMI (Taasisi ya Kilimo Tanzania).
Uchaguzi wa Mbegu Bora
Tumia mbegu zilizosajiliwa na TSHDA (Tanzania Official Seed Certification Institute), kama TMV-1 au Staha, ambazo zinastahimili magonjwa na kutoa mavuno ya juu.
Kupanda na Usimamizi wa Mazao
Muda Sahihi wa Kupanda
Panda njegere wakati wa mvua za kwanza (Machi-Mei) au mvua za pili (Oktoba-Desemba). Epuka kupanda wakati wa ukame.
Mbinu Bora za Kupanda
-
Weka mbegu kwa kina cha cm 3-5.
-
Umbali kati ya mimea uwe sm 75-90 kwa kila mstari.
Ufugaji wa Mimea
-
Fanyia mimea uteuzi (kuondoa mimea dhaifu) baada ya wiki 2.
-
Tumia mbolea ya nitrojeni (kama urea) baada ya wiki 4-6.
Kudhibiti Magonjwa na Wadudu
Wadudu Wanaoweza Kuathiri Njegere
-
Nzige na mende wa majani: Tumia dawa kama Karate au mbinu za kikaboni (k.m. kuweka samaki kavu kwenye shamba).
-
Kuvu kama Gray Leaf Spot: Punguza unyevu kwa kupanda kwa mtindo wa mstari.
Mbinu za Kinga
-
Badilisha mazao (crop rotation) ili kuzuia maambukizo.
-
Chunguza shamba kila wiki na kuchukua hatua za haraka.
Uvunaji na Uhifadhi wa Mazao
Alama za Njegere Kuiva
-
Majani huanza kukauka na kiberiti hubadilika rangi kuwa kahawia.
Mbinu za Uvunaji
Vuna kwa kukatia kiberiti kwa makasi au mashine. Osha na kukausha kiberiti kwa jua kwa siku 3-4.
Uhifadhi wa Mazao
Hifadhi kiberiti kwenye vyombo salama dhidi ya wadudu na upepo. Tumia vifungu vya diatomaceous earth kupunguza mfumoko.
Faida za Kiuchumi za Kilimo cha Njegere
Kulingana na Halmashauri ya Chakula Tanzania, njegere ina soko kubwa ndani na nje ya nchi. Wakulima wanaweza kupata TSh 800-1,200 kwa kilo moja, kulingana na msimu na ubora.
Kufuata mwongozo huu kwa makini kutawezesha kupata mavuno bora ya njegere na kukuza uchumi wako. Kumbuka kushiriki na viongozi wa kilimo mtaani na taasisi kama TAKILIMI kwa msaada wa ziada.
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FQ)
1. Ni lini mwaka bora kupanda njegere Tanzania?
Panda wakati wa mvua za masika (Machi-Mei) au vuli (Oktoba-Desemba).
2. Mbegu gani zinapendekezwa na serikali?
TSHDA inapendekeza aina kama TMV-1, Staha, na SC-Sima.
3. Je, njegere inahitaji mvua ngapi kwa msimu?
Inahitaji mm 500-800 kwa msimu, kulingana na eneo.
4. Ninaweza kutumia mbolea gani?
Tumia mbolea ya NPK (20-10-10) au mboji ya kikaboni.
